Powiat rypiński i lipnowski w czasie II wojny światowej zostały włączone do III Rzeszy i miał być poddany germanizacji. Planowano tego dokonać poprzez eksterminację grupy przywódczej, czyli inteligencji polskiej, ludzi aktywnych politycznie i społecznie. Makabrycznego dzieła dokonała organizacja paramilitarna Selbstchutz, jesienią 1939 roku. Na listach osób, które miały zostać wymordowane znaleźli się przede wszystkim nauczyciele, księża i ziemianie, którzy zdaniem hitlerowskich Niemiec, mogli stawić opór w planach germanizacji. Selbstschutz i SS w przedwojennej siedzibie komisariatu Policji Państwowej zorganizowało więzienie, w którym przetrzymywano aresztowanych Polaków. W więzieniu w Rypinie przetrzymywano i bestialsko torturowano około 2000 osób. Na miejscu zamordowano około 1100 osób. Aresztowanych wywożono na miejsca masowych egzekucji. W lasku Rusinowskim k. Rypina zamordowano około 150 osób. Do lasu w Skrwilnie przywożono aresztowanych z Lipna, Brodnicy, Lubawy, Mławy, Wąbrzeźna i Grudziądza. Rozstrzelano tu od 1400 do 3650 osób. W roku 1944 hitlerowcy nakazali masowe mogiły rozkopywać, a ciała palić by zatrzeć ślady swoich zbrodni.

Tegoroczne obchody 80. rocznicy mordu uświetniła swym udziałem Wojskowa Asysta Honorowa oraz Orkiestra Wojskowa Garnizonu Toruń pod dowództwem mjr. Jacka Żołnowskiego. Wojsko Polskie zapewniło godną oprawę obchodów upamiętnienia ofiar II wojny światowej. Podczas uroczystości nie mogło zabraknąć reprezentacji Nadleśnictwa Skrwilno wraz ze sztandarem.

Zaproszeni goście, wśród których byli posłowie na Sejm RP, samorządowcy, Biskup Pomocniczy Diecezji Płockiej ks. Mirosław Milewski oraz księża z dekanatu rypińskiego, rodziny i krewni pomordowanych, mieszkańcy gminy oraz przedstawiciele okolicznych urzędów i instytucji, zgodnie podnosili wysoką jakość przygotowania uroczystości.

Procesja ruszyła sprzed kościoła parafialnego o 11.30. Na miejscu uroczystości uczniowie Zespołu Szkół w Skrwilnie pod kierunkiem p. Iwony Sękowskiej i p. Grzegorza Kowalskiego zaprezentowali wzruszający okolicznościowy program artystyczny, nawiązujący tematycznie do strasznych wydarzeń z jesieni 1939 r. Następnie zebranych powitał Wójt Gminy Skrwilno p. Dariusz Kolczyński, po czym JE ks. biskup celebrował Mszę św., wygłaszając homilię.

Po Mszy św. zaproszeni goście wygłosili krótkie przemówienia, odczytano także list przesłany specjalnie na tę uroczystość przez wiceministra sprawiedliwości p. dr. Marcina Romanowskiego, mieszkańca Skrwilna.

Następnie oficer Wojska Polskiego odczytał Apel Poległych, po czym asysta wojskowa wystrzeliła salwę honorową.

Na zakończenie uroczystości delegacje złożyły wieńce pod pomnikiem martyrologii, a proboszcz parafii skrwileńskiej ks. Paweł Waruszewski serdecznie podziękował za godne przygotowanie uroczystości i liczny udział w obchodach.

Tekst: archiwum UG w Skrwilnie